1.1. خودآگاهی؛ من که هستم؟

چگونه معنای زندگیتان را کشف کنید؟

معنا و مفهوم زندگی برای همه ما یکسان نیست و هرکس در نهان‌خانه ذهن خود امید و آرزوهایی دارد که با تحقق آن می‌تواند به معنای زندگی‌اش جامه عمل بپوشاند. هر فردی در جستجوی معنایی است که تنها برای خود او بااهمیت تلقی می‌شود.

چند وقت پیش به مطب دندانپزشکی مراجعه کرده بودم. دندان‌پزشک در حین کار روی دندان من با دوستش هم که در کنارش ایستاده بود صحبت می‌کرد.

رفیق دندان‌پزشک: چه خبر؟ اوضاع کسب کارت چطوره؟ می‌بینم که مشتری زیادی داری؟

دندان‌پزشک: خوبم ولی کارهای بهتری هم می‌تونستم انجام بدم.

رفیق: مثلا چه‌کاری بهتر از این!

دندان‌پزشک: الآن یکی از دوستای من یه خشک‌شویی بزرگ زده و دو تا شاگرد هم گذاشته داخل خشک‌شویی و دارن براش پول پارو می کنن. خودش هم شب تا شب میاد و پول‌ها را جمع می‌کنه و دست به سیاه و سفید هم نمی‌زنه. حالا من باید از صبح تا شب سرپا باشم و بیمار ویزیت کنم.

من که داشتم این مطالب را می‌شنیدم حسابی درد دندان از یادم رفته بود. یعنی واقعا این‌جوری هست؟ چقدر جوان‌هایی می‌شناختم و شما هم می‌شناسید که دوست داشتند جای آقای دکتر بودند. چندین روز ذهنم درگیر شده بود. جالب این‌که تازه وقتی به اطرافم هم دقت می‌کردم این موارد بیشتر می‌دیدم. به‌عنوان‌مثال یک فرد تقریبا موفق که چندین سال در رشته معماری تحصیل‌کرده بود اما حالا داشت کاری کاملا متفاوت انجام می‌داد. یا مجری‌های معروف تلویزیون که رشته تحصیلی دانشگاهی آن‌ها ربطی به کاری که هم‌اکنون انجام می‌دهند ندارد.

با این مقدمه می‌خواهم از شما بپرسم که شما کجای زندگی قرار دارید و الآنچه حس حالی نسبت به زندگی و به‌ویژه انتخاب‌هایتان دارید؟

خودشناسی

خودشناسی یعنی پی بردن و درک عمیق از توانایی و استعدادهایی که خداوند در درون ما به امانت گذاشته که باعث می‌شود ما بهترین نسخه خودمان تبدیل شویم.

یک توانایی است تا بتوانیم خود را واضح ببینیم، که بفهمیم که هستیم و دیگران ما را چگونه می‌بینند و جایگاهمان در دنیا چگونه است. خودآگاهی به ما قدرت می‌دهد. ممکن است همیشه چیزی را که می‌بینیم دوست نداشته باشیم

خودشناسی به چه درد من می‌خورد و چرا باید خودمان را بشناسیم؟

وقتی با این سوال مواجه می‌شویم که خودشناسی چیست در یک‌لحظه شاید فکر کنیم که خب من یک انسان هستم و دارم زندگی می‌کنم این چه حرفی دیگه؟ و این دقیقا آغازی خواهد بود بر ناکامی‌های زندگی ما.

یک‌بار دیگر داستان اول را مرور کنید؛ حتما افراد زیادی در ذهن شما خواهد آمد که با این موضوع مواجه هستند. به نظر شما چرا این اتفاق بارها تکرار می‌شود؟ چون مفهوم خودشناسی را درک نکرده‌ایم. چندین سال تلاش می‌کنیم و به یک جایگاه خوب می‌رسیم، اما نه‌تنها لذت نمی‌بریم بلکه شاید بدمان هم بیاید. نمی‌خواهم خودشناسی را به انتخاب شغل محدود کنم ولی چون بسیاری از افراد با آن مواجه هستند می‌تواند مثال خوبی برای عدم خودشناسی باشد. درواقع موضوع عمیق‌تر از این صحبت‌ها هست. این‌که افرادی به علت رسیدن به پوچی دست به خودکشی می‌زنند یا این‌که تا پایان عمر نمی‌دانند کی هستند و از کجا آمده‌اند و کجا خواهند رفت می‌تواند نشانه‌هایی از عدم درک صحیح از خودشناسی باشد.

چرا خودشناسی مهم است

• معمولا جلوگیری از اشتباهات تکراری
• هدر نرفتن وقت، انرژی و هزینه
• تصمیم‌گیری بهتر و سریع‌تر

آیا بدون خودشناسی نمی‌توان از زندگی لذت برد؟

وقتی شما خودتان را شناختید و بر اساس استعداد و توانایی‌های خود کارهایی را انجام می‌دهید که عاشق آن هستید لذتی را تجربه می‌کنید که در هیچ کار دیگری نمی‌توانید تجربه کنید. شاید تاکنون زندگی‌نامه افراد معروف را مطالعه کرده باشید که وقتی مشغول به کار می‌شوند انگار کل دنیا را فراموش می‌کنند.

نقل است که دانشمندی در اتاق آزمایش مشغول کار بود. خدمتکار برایش شام می‌آورد و در روی میز قرار می‌دهد و می‌رود. وقتی خدمتکار فردا برمی‌گردد متوجه می‌شود که هنوز غذا دست‌نخورده و آقای دانشمند همچنان غرق در آزمایش هستند.

اجزای خودشناسی

• ترس از روبرو شدن با خود
• علاقه
• استعداد
• باورها
• ارزش‌ها
• تیپ شخصیتی

متدوالترین سوال درباره خودشناسی

• چرا
• متاسفانه، وقتی که ما می‌پرسیم «چرا؟» ما را به حقیقتی در درونمان هدایت نمی‌کند. ما را از آن دور می‌کند. دلایل زیادی برای این حرف وجود دارد.
• دومین دلیل اینکه پرسیدن «چرا؟» بد است این است که ما را از طبیعیت واقعی‌مان دور می‌کند. ما دوست دارم به مغزمان به عنوان یک ابر کامپیوتر فکر کنیم که اطلاعات را با منطق تحلیل می‌کند و به نتایج دقیق دست پیدا می‌کند. متاسفانه، این چیزی نیست که اتفاق می‌افتد.

کتاب ها و فیلم هایی که در این زمینه مرور می کنیم:

• کتاب تحصیل کرده
• فیلم مهتاب
• فیلم the way
• فیلم مزایای گوشه گیر بودن
• فیلم مولان 1998
• فیلم تنگ ماهی
• فیلم پریا
• فیلم آستانه هفده سالگی
• کتاب خودت باش دختر
• کتاب و بازهم سفر
• کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید
• کتاب خودشناسی آلن دوباتن
• کتاب موهبت کامل نبودن

راهنمای خودآگاهی؛ لطفا سوالات را در بخش های زیر پاسخ دهید:

استعدادها:

• مهمترین استعدادها یا مهارتهای شما کدامند؟
• کدامیــک از ایــن اســتعدادها یــا مهارت هــا بیشــترین احســاس غــرور یــا رضایــت را بـــه شـــما می دهـــد؟
• کدام استعدادها یا مهارت های دیگران بیشترین تحسین شما را برمی انگیزد؟
• به دنبال کسب و پرورش چه استعداد یا مهارتی در خود هستید؟

صفات/ویژگی ها:

• پنج نقطه قوت اصلی شما چیست؟
• حس می کنید دو نقطه ضعف بزرگ شما چیست؟
• بهترین خصوصیات/ ویژگی های شما کدامند؟
• دوست دارید چه ویژگی های دیگری داشته باشید؟
• کدام ویژگی های دیگران، تحسین شما را برمی انگیزد؟
• دوست دارید دیگران چه رفتارها، صفات یا ویژگی هایی را در شما تحسین کنند؟

ارزش ها:

• ۱۰ مورد از چیزهایی که واقعاً برای شما مهم هستند را ذکر کنید:
• سه چیز که بیشترین اهمیت را برای شما دارند کدامند؟
• آیــا بــه انــدازه کافــی بــرای چیزهایــی کــه برایتــان ارزشــمند هســتند، وقــت صــرف می کنیـــد؟ چـــرا؟
• چه ارزش هایی را با تمام وجود باور دارید؟

ادراک:

• »چهره عمومی شما« با »چهره شما در خلوت« چه تفاوتی دارد؟
• چه چیزی باعث می شود در کنار دیگران نتوانید به سادگی خودتان باشید؟
• چه قدر سعی می کنید با تغییر سبک زندگی خود، دیگران را راضی نگهدارید؟
• دوست دارید مردم در مورد شما چه فکر کنند و چه بگویند؟
• رفتارها و اعمال شما تا چه حد به رفتار و سخنان دیگران بستگی دارد؟
• دوست دارید مردم در مورد شما چه فکری نکنند؟
• مورد پسند دیگران بودن مهمتر است یا اینکه خودتان باشید؟ چرا؟
• چـه کسـانی هسـتند کـه بـه شـما اجـازه مـی دهنـد در کنـار آن هـا کاملا خودتـان باشـید؟
• در چه مکان هایی می ً توانید کامال خودتان باشید؟
• حین انجام چه فعالیت هایی می ً توانید کامال خودتان باشید؟
• می خواهید در غیاب شما مردم چگونه به یادتان بیاورند؟

دستاوردها:

• سه موردی که در زندگی خود بیش از هرچیزی به آنها افتخار می کنید کدامند؟
• امیدوارید در زندگی به چه چیزی دست پیدا کنید؟
• اگر قرار باشد جایزه ای دریافت کنید، دوست داشتید آن جایزه به چه دلیل تقدیم شما شود؟ چرا؟
• اگر قرار باشد در مدت باقیمانده از عمرتان فقط یک دستاورد داشته باشید، چه کاری را انتخاب می کنید؟
• فکر می کنید به دنیا آمده اید تا چه چیزی به جهان اضافه کنید؟

انعکاس:

• سه چیز که هویت شما را تشکیل می دهند بنویسید:
• سه چیز را که جایی در هویت شما ندارند بنویسید:
• چـه چیـزی می توانـد نمـاد و نشـانگر شـما باشـد؟ یـک آهنـگ، حیـوان، گل، شـعر، جواهـر یـا چیـزی دیگـر؟ چـرا؟
• چه موردی را بیشتر از هرچیزی درباره خودتان دوست دارید؟
• چه موردی را کمتر از هرچیزی درباره خودتان دوست دارید؟
• سـه مـورد را کـه بیشـتر از هـر چیـزی دوسـت داریـد در مـورد خودتـان تغییـر بدهید بنویسید:
• دو تن از افرادی که بیش از دیگران، آنها را تحسین می کنید نام ببرید:
• کدام ویژگی را در مورد آنها تحسین می کنید؟
• پنج کاری را که عاشق انجام دادنشان هستید نام ببرید :
• چه چیزی بیشترین اهمیت را در زندگی شما دارد؟
• چه چیزی شما را خوشحال می کند؟
• سـه مـوردی کـه احسـاس می کنیـد بـرای داشـتن یـک زندگـی عالـی بـه آنهـا نیـاز داریـد کدامنـد؟
• چرا اینقدر برای شما مهم هستند؟
• پایبند به چه اصولی هستید؟
• چگونه میخواهید روی زندگی دیگران تأثیر بگذارید؟

این جمله ها را تمام کن:

• من تمام تلاشم را می کنم، در صورتی که:
• سختی بسیاری می کشم، وقتی:
• زمانی احساس راحتی می کنم که:
• زمانی مضطرب می شوم که:
• وقتی احساس شجاعت می کنم که:
• یکی از مهمترین چیزهایی که یاد گرفته ام این است که :
• بهترین فرصت را زمانی از دست دادم که:
• یکی از خاطرات موردعلاقه من زمانی است که:
• سختترین تصمیمات من اینها هستند:
• سخت است خودم باشم؛ چون:
• وقتی می توانم خودم باشم که: این جمله ها را تمام کن:
• ای کاش بیشتر اینگونه بودم:
• ای کاش می توانستم:
• ای کاش به طور مرتب:
• ای کاش این ویژگی ها را داشتم:
• ای کاش می دانستم که:
• ای کاش حس می کردم:
• ای کاش می دیدم که:
• ای کاش فکر می کردم که:
• زندگی باید درباره این مسائل باشد:
• می خواهم هدف و علت زندگی ام این مسئله باشد: